Stemwerk is lichaamswerk

Luister naar het gefluister van je lichaam,

dan hoeft het ook niet te schreeuwen

Als je aan je stem wil werken en wil leren om met meer kracht en vrijheid het woord te nemen, dan moet je eveneens met je lijf aan de slag. Je kan er niet omheen. Stemwerk is nu eenmaal lichaamswerk. Om stem te produceren, heb je je lijf nodig. Zonder jouw lichaam is er geen stem. Logisch dus, dat je lichaam een enorme impact heeft op jouw stem en op hoe je overkomt als spreker. Lichaamsbewustwording en leren hoe je lijf je stem beïnvloedt, is essentieel om als spreker te groeien. 

Twee belangrijke fundamenten van je stem spelen zich af op lichaamsniveau en bepalen mee hoe je stem gaat klinken. Een eerste is je houding en je lichaamsspanning. Een tweede essentieel fundament is je ademhaling.

Je bewust worden van je houding, de spanning in je lijf en je ademhaling is absoluut noodzakelijk om aan je stem en spreken te werken. Zonder lichaamsbewustwording kan er geen stemwerk plaatsvinden. 

Ik werk vaak met acteurs en voor hen is hun stem, net als hun lijf hun instrument. Met hun stem en hun lichaam brengen ze een tekst, een personage tot leven. Maar dat geldt voor iedereen die aanklopt bij mij en aan zijn stem wil werken. Want ook voor jou als spreker is je lijf en je stem je instrument. Om je boodschap in de wereld te zetten heb je je lijf nodig én je stem. 

Wat ik vaak merk, is dat heel wat sprekers de verbinding met hun lichaam kwijt zijn geraakt én dus ook de verbinding met hun stem. De kans is groot, dat ook jij je niet meer bewust bent van je lijf in dagdagelijkse situaties, laat staan in spreeksituaties. De momenten dat we landen in ons lijf en beseffen dat we een lichaam hebben, zijn vaak beperkt tot de tijd dat we onze sportschoenen aantrekken of als we ergens pijn ervaren. Hierdoor heb je tijdens belangrijke spreekmomenten het gevoel dat je de controle verliest over jezelf, maar eveneens over je stem. Je bent je niet bewust van je lijf en wat je kan veranderen om weer controle te krijgen en dat maakt je alleen maar onzekerder. Om deze belemmerende vicieuze cirkel te doorbreken als spreker moet je aan de slag met je lijf.

Zoals ik reeds zei, is stemwerk lichaamswerk. Een eerste essentiële stap om aan je stem te werken, is lichaamsbewustwording. Aangezien je stem in je lichaam geproduceerd wordt, is het nodig om je lichaam weer te leren voelen. Je dient je opnieuw bewust te worden van je houding, maar evengoed van de spanningen in je lijf. Beiden hebben een enorme impact op je stem en dus ook op jou als spreker. 

Binnen stemwerk gaan we op zoek naar een stemondersteunende houding, die ervoor zorgt, dat er voldoende ruimte ontstaat in je lijf, zodat je stem krachtig klinkt. Eveneens streven we naar een juiste spanning in de spieren, zodat je op een ‘correcte en ontspannen’ manier kan ‘stemgeven’. 

Sta eens even stil bij de volgende vragen:

• Waar en wanneer zet jij spanning in je lijf?
• Hoe en waar zet stress zich vast in jouw lichaam?
• Hoe is je houding tijdens een gesprek?
• Hoe zit je op een stoel tijdens een meeting? Ingezakt? Schouders opgetrokken?  Kin omhoog? Kaak geklemd? Buik ingetrokken? 

Lichaamsbewustwording is niet enkel nodig om een goede basis te leggen voor een juiste stemtechniek, maar eveneens om je heel bewust te worden van wat jij uitstraalt. Hoe spreek je in de stilte? Zoveel volwassenen lopen constant gespannen rond, maar beseffen het niet meer. Een lijf vol spanning is het ‘nieuwe normaal’ geworden. Maar een gespannen lijf geeft een gespannen stem en zorgt voor een gespannen uitstraling. En dat wil je als spreker absoluut vermijden!  

Na lichaamsbewustwording volgt het ‘loslaatwerk’. Daarmee bedoel ik dat je oude gedragspatronen qua houding, lichaam en spierspanning die een negatieve invloed hebben op je stem loslaat en vervangt door juistere en meer helpende patronen. De weg voor je stem wordt daardoor vrijgemaakt en er komt ruimte in je lichaam, zodat je stem krachtig klinkt. Vooral spanning in je buik, schouders, keel en kaak hebben een negatieve invloed op je stem. Sta even stil bij deze vier plaatsen in je lichaam. Merk je spanning op? Zo ja, kan je iets meer loslaten? Wat helpt, is dat lichaamsdeel extra opspannen en daarna weer ontspannen. Je spieren stretchen maakt ook de spieren los die vast zitten.

Een bijkomend gevolg van het loslaatwerk is dat je ademhaling weer lager komt te liggen en dat brengt me bij de derde belangrijke stap in stemwerk; namelijk ademwerk. Heel wat sprekers verliezen de controle over hun ademhaling. Ze ademen hoog en oppervlakkig. Je stem kan dan onmogelijk vrij klinken. Zoals ik al aanhaalde, is je adem een belangrijk fundament voor je stem. Je ademhaling kan pas laag en vrij stromen in een vrij lichaam. Zolang je lijf gespannen is, zal je ademhaling hoog en oppervlakkig zijn. En zoals ik jullie zonet uitlegde, is een lage rustige buikademhaling een fundament van je stem. Dan pas kan je als spreker je stem krachtig ondersteunen. 

Ik heb het voorbije jaar zelf aan den lijve ondervonden, hoe essentieel lichaamswerk is, als je aan je stem wil werken. Een jaar geleden volgde ik een workshop in Portugal bij Patsy Rodenburg. Zij is een gerenommeerd stemcoach, die jarenlang in Londen en New York de stemmen van beroepssprekers en voornamelijk acteurs trainde en nog steeds traint. Deze workshop was voor mij persoonlijk erg confronterend. 

Wat Patsy vertelde over de stem, klonk niet geheel nieuw in mijn oren. Ik doe dit werk reeds heel wat jaren en ik ken de stem door en door. Maar ik kwam aan in het zonovergoten Portugal als één brok spanning. Ik was toen net gescheiden van de vader van mijn drie kinderen en die ganse periode was enorm heftig. Mijn leven stond op zijn kop en mijn ganse lijf zat vast. Mijn schouders, mijn buik, borstkas, kaak en keel. Ik zat in een soort van overlevingsmodus en stond niet meer in contact met mijn lijf, laat staan met mijn ademhaling. Ik had last van hyperventilatie (wat niet erg vreemd is als je lijf zo overspannen is). Ik wankelde enorm en mijn stem wankelde eveneens. 

Daar in Portugal besefte ik weer hoe noodzakelijk lichaamswerk is voor de stem. Lichaamswerk is het basiswerk! Die workshop kwam als een geschenk uit de hemel. Ik ben me daardoor weer bewust geworden van mijn lichaam en de kracht van mijn stem. Voor het eerst sinds lange tijd, heb ik het nodige loslaat- en ademwerk gedaan door de dagelijkse stretch-, en ademhalingsoefeningen. Ik merkte hoe mijn lichaam na drie dagen intensief werken, zich opnieuw leerde te ontspannen en ik dieper en vrijer kon ademen. Mijn stem hervond daardoor meer en meer zijn vrijheid terug. Zo snel kan het gaan! Dat merk ik ook elke keer opnieuw in mijn werk met zovele sprekers. 

Wil jij ook aan de slag met je stem en je spreken? Je weer bewust worden van je lichaam en je ademhaling en hoe je hierin meer vrijheid kan vinden, zodat je met meer ontspanning én overtuigingskracht het woord kan nemen?

Begin oktober 2024 start ik een nieuwe reeks van het groepstraject ‘Grow as a speaker’. In een kleine groep van maximum 8 deelnemers leer je binnen de veilige omgeving van een groep gelijkgestemden met meer impact het woord nemen. Ik kijk er alvast naar uit om een nieuwe groep te mogen begeleiden op hun pad naar meer spreekdurf en spreekkracht. Er zijn nog enkele plekjes vrij. Lees hier meer over het groepstraject.

Kriebelt het om te werken aan jezelf als spreker, maar twijfel je of het groepstraject ‘Grow as a speaker’ iets voor jou is? Vraag dan zeker een vrijblijvend afstemgesprek.

Ik kijk er alvast naar uit je te ontmoeten.

PS: Dinsdag 17 september om 19.30 richt ik opnieuw de gratis online workshop ‘In drie stappen naar meer spreekdurf en spreekkracht’ in. Tijdens deze workshop krijg je de kans om kennis te maken met mijn manier van werken en ontdek je wat er nodig is om met meer vertrouwen en impact het woord te nemen. Heb je interesse? Schrijf je dan hier in.